Müzik Ne Değildir?
Bu, müzik üzerinde düşünmeye teşvik amacıyla yazdığım bir sorgulama yazısıdır.
Müzik, sadece amaçla şekillenen bir araçtır ve kimseyi yargılamak gibi bir özelliği yoktur. Yeryüzünde farklı fikirlere sahip her türlü insanın müzikle bir şekilde, az çok ilgilenebilmesinin sebebi de budur. Kaba ifadeyle; önüne gelen müzik yapabilir, iyi insan kötü insan seçmez/seçemez.
Yetenekli-yeteneksiz ayrımına da inanmadığımı sıklıkla ifade ederim ve bu yakıştırmaları yüzeysel bulurum. Her insan müziğe yeteneklidir, nasıl yetenekli olmasın ki konuşurken bile müzik yapmaya muhtaç! Tabi biz “müzik”ten ne anlıyoruz veya birkaç müzik kültürü/türü ile mi onu sınırlandırıyoruz bunu sorgulamamız lazım.
Müziğe en uzak görülen insan bile en azından konuşurken fark etmeden farklı sesleri ve belli zamanlamalarla çıkartarak cümlelerinin anlamını netleştirir; mesela “ben müzikten nefret ederim” derken bile müzik yapmış olur. Çünkü buna mecburdur. Tespit etmekte zorlanacağımız kadar farklı sesleri kullanmıştır, hatta sadece tek bir sesle söylemek için kendini zorlasa bile yine müziğin bir parçası olan ritmi kullanmak zorunda kalmış olur. Müzikten kaçamaz, bunları terk ederse mesajı anlaşılmaz. Dilin, kağıtlara yazılmayan parçasıdır müzik. Konuşma sırasında müzik öyle doğal yapılıyor ki zamanla, yönlendirici küçük ek işaretlerin yazımı bile kaldırılıyor, çünkü zaten öyle seslendirilmesi gerektiği bilinir oluyor.
Müzikle herkes iç içedir ve onu bir araç olarak kullanır. Fakat genelde, mesajını iletmeye çalışırken sesleri farklılaştırıyor olduğunun farkında olanları ve sesleri diğer insanlara göre daha yalın kullananları anlatmak için “müzisyen” kelimesini kullanıyoruz.
Müzik hakkında herkes kendi bulunduğu noktaya göre farklı şeyler söyleyebiliyor. Onun hakkında bir şeyler söylemek, onu tanımlamaya çalışmak bile araç edinilebilen bir şey. Bu yazıda değinmek istediğim esas nokta da burası. Müziği tanımlamaya çalışırken gerçekten sadece müziğin ne olduğunu mu düşünüyorsunuz, yoksa onunla beraber olmasını istediğiniz fikir, davranış, hal, hayat tarzı ve ortam ile bütünleşmiş bir şeyi mi kastediyorsunuz “müzik” derken?
Müzik hakkında bir şeyler söyleyenler, oturup “müzik nedir?” diye düşünüp eksiksiz ve çelişkisiz bir sonuca ulaşmış da mı konuşuyordur? Yoksa tanımladıkları şey tek başına “müzik” değil de, içinde müziğin de olduğu bir paket mi oluyor? Bunu ifade etmese bile müziği o zannediyor; müziği, onun yanında hayal ettikleriyle ayrılmaz bir bütün zannediyor.
Müzik hakkında kendimce daha önce tanımlamalar yapmaya çalışmıştım ama bu yazının konusu “müzik nedir?” gibi derin bir mesele değil, daha yüzeysel bir mesele, içinde bir çocuğun bile ortaya koyabileceği tespitleri içeren bir mesele; müzik ne değildir? Müziğin ne olmadığıyla ilgili bu basit ama maalesef yine de gerekli tespitleri yaptıktan sonra ancak müzik nedir diye düşünmeye başlayabiliriz. Konuyla ilgili olarak aşağıdakilerden daha fazla örnek verilebilir, fakat günümüzde ve özellikle toplumumuzda müzikle en çok yapışık algılandığını düşündüklerimi vurguladım. Üzücü ki bunları belirtmeye bile ihtiyaç var. Düşünerek bu 1. basamağın aşılabilmesi gerekiyor ki ötesine geçebilelim.
* Müzik, şarkı söylemek değildir. > Fakat müzikle beraber bir takım sözler de söyleyebilir ve dolayısıyla şarkı söyleyebilirsiniz.
* Müzik, eğlence işi değildir. > Müzik bir eğlence aracı olarak kullanılabilir, fakat onunla eğlenilme zorunluluğu yoktur. Her insan kendi kapasitesine göre iç dünyasında müziği farklı değerlendirebilir.
* Müzik, dans etmek değildir. > Müzik eşliğinde tercihe göre bir takım hareketler yapılabilir ve yine tercihe göre bu hareketler insanlara gösterilebilir. Fakat müziği, böyle hareketler yapıp gösterme amacıyla kullanmayı tercih etmeyen veya hoşlanmayan biri, müziği daha şuurlu ve içten hissederek onu topluma faydalı hale getiren bir müzisyen olabilir.
* Müzik, klasik batı müziği değildir. > Klasik batı müziği, bir okyanusun, belli dizilimlere bağlı küçücük bir parçasıdır. Klasik batı müziğini tamamen terk eden birini yine sonsuz çeşitlilikte, üretilmiş ve üretilebilecek eser beklemektedir.
* Müzik, belli bir fikri ve belli bir hayat tarzını zorunlu kılan bir şey değildir. > İstisnasız her fikre sahip ve her karakterde insan müzik yapabilir.
* Müzik, iyilikler getiren kutsal bir şey değildir. > Müziği kullanarak insanlara niyetinize göre iyilikler yapabilir, hatta belki şifa aracı olarak kullanabilirsiniz. Fakat müzikle insanları rahatsız da edebilirsiniz. Hatta savaşlarda karşı tarafla mücadele etme, dolayısıyla öldürme konusunda cesaretlendirmek için de askerlere belli müzikler dinletilebilmektedir.
Bununla beraber, müziğin bazı sözlerle birleştirildiğinde nasıl intihar olaylarına sebep olabildiğini bu ülkede de gördük. Niye gördük? Düşünüp sorgulayalım diye gördük…
Onur Mustafa Ezber
